Guillermo del Toro biến câu chuyện Frankenstein thành lời cảnh báo dành cho giới công nghệ hôm nay, khi tham vọng và sự tự mãn khoa học có thể sinh ra những quái vật mới. Bộ phim của ông vừa náo loạn vừa giàu cảm xúc, đặt môn đạo đức khoa học cạnh những cảnh quay rực rỡ.
Có một lý do khiến câu chuyện Frankenstein vẫn sống mãi. Việc đặt vấn đề kiêu ngạo của con người và tiến bộ khoa học vô nhân tính ngày càng trở nên thời sự hơn kể từ thời của Mary Shelley. Cuộc đuổi theo “đổi mới bằng mọi giá” đã sinh ra những quái vật mới, xuất phát từ những người không cân nhắc (hoặc cố tình phớt lờ) hậu quả hành động của mình — và vì thế Victor Frankenstein trong bản chuyển thể của Guillermo del Toro trên Netflix rất dễ khiến người ta liên tưởng tới mẫu “tech bro” hiện đại.
Chỉ cần hơi rướn mắt, ta thấy sự liều lĩnh của Frankenstein nơi Mark Zuckerberg khi phớt lờ vai trò của Facebook trong việc tiếp tay diệt chủng ở Myanmar; nơi Elon Musk khi thổi phồng khả năng tự lái của Tesla (có thể dẫn đến tai nạn); hay nơi Sam Altman cùng OpenAI với những hệ tìm kiếm AI ảo tưởng được huấn luyện trên nội dung bị đánh cắp. Họ coi nhẹ hậu quả chỉ để hét lên “nó sống rồi!” khi sản phẩm lan truyền và nhà đầu tư mừng rỡ với lượng tương tác.
Bản Frankenstein của del Toro là một pha tái chế các yếu tố chính của tiểu thuyết — chuyện tình định mệnh, nhà khoa học cuồng tín bị cái tôi dẫn dắt và quái vật giàu lòng trắc ẩn hơn người tạo ra — được làm lại theo phong cách phóng khoáng và xa hoa của đạo diễn. Từ cảnh mở đầu dữ dội, khi một con tàu Bắc Cực gặp Victor Frankenstein (Oscar Isaac) đang bị truy đuổi bởi một Sinh Vật dường như không thể chết (Jacob Elordi), rõ ràng del Toro không bỏ rơi nguồn gốc kinh dị mang tính camp của mình. Tay chân bị xé toạc, máu đổ rất nhiều — phiên bản này chứa những tầng nghĩa và cảm xúc đa dạng.
Tại sao Victor Frankenstein dấn thân phục sinh người chết? Vì anh ta có thể. Trong cả tiểu thuyết lẫn phim, việc đó luôn là để thể hiện quyền lực, khoe khoang trình độ khoa học. Anh ta không nghĩ tới trách nhiệm phải dành cho sinh vật mới, không tính tới sự tàn nhẫn khi đưa một sinh vật cô độc vào đời. Ai bị tổn thương dường như không quan trọng. Nghe có quen không?
Sức mạnh của del Toro nằm ở cách ông thấu hiểu nhân vật. Oscar Isaac hóa thân Victor như một nhà khoa học nổi loạn, có sức hút kiểu punk và tin rằng chỉ mình anh ta có thể tìm cách hồi sinh sự sống. Đồng thời anh sống với ký ức về một người cha bạo hành có thể đã giết mẹ anh. Elizabeth mê hoặc Victor nhưng cũng kinh tởm trước thái độ thờ ơ của anh với thiên nhiên. Không khó hiểu khi cô lập tức đồng cảm với Sinh Vật, do Jacob Elordi thể hiện như một siêu nhân có nét ngây thơ trẻ con. Sinh Vật nhanh chóng trở thành nỗi thất vọng với Frankenstein, người vô tình lặp lại vòng lặp bạo hành mà anh từng chịu.
Nhìn lại sự nghiệp của del Toro, có cảm giác ông đã tìm cách chuyển thể tiểu thuyết của Shelley qua nhiều phim của mình. Yếu tố cốt lõi có thể thấy trong Cronos — thiết bị mang lại bất tử đồng thời khiến con người thèm máu; mối quan hệ cha con bi thương giữa Frankenstein và Sinh Vật phản chiếu ở những ma cà rồng trong Blade 2; mối tình Gothic giữa Frankenstein và chị dâu Elizabeth gợi nhớ Crimson Peak; khát vọng để một sinh vật bị xem là “ác” hòa nhập đời thường xuất hiện xuyên suốt trong loạt Hellboy.
Trong một cuộc phỏng vấn với NPR, del Toro kể rằng khi còn nhỏ, cảnh quái vật xuất hiện trong phim Frankenstein 1931 là “một giác ngộ.” Trải nghiệm đó giúp ông hiểu về niềm tin của mình, và có lẽ cả cách nhìn về cuộc sống lẫn nghệ thuật. Frankenstein của del Toro là sản phẩm của người sống với câu chuyện này hàng thập kỷ: bối cảnh xa hoa, tình yêu với những gam màu đậm (cảnh khăn đỏ bay rơi để lại ám ảnh), và sự mê đắm với yếu tố u ám.
Frankenstein gửi một bài học tới giới tinh hoa công nghệ ngày nay, nhưng với sự ám ảnh hiện thời của họ đối với AI — bất chấp những tác động xã hội và môi trường có thể vô cùng lớn — thật khó hy vọng họ rút ra điều gì. Khi được hỏi về việc sử dụng AI sinh tạo, del Toro trả lời với NPR theo cách hiểu rất gần với tinh thần của Shelley: “Tôi thà chết còn hơn.”
Nguồn: Engadget
Có một lý do khiến câu chuyện Frankenstein vẫn sống mãi. Việc đặt vấn đề kiêu ngạo của con người và tiến bộ khoa học vô nhân tính ngày càng trở nên thời sự hơn kể từ thời của Mary Shelley. Cuộc đuổi theo “đổi mới bằng mọi giá” đã sinh ra những quái vật mới, xuất phát từ những người không cân nhắc (hoặc cố tình phớt lờ) hậu quả hành động của mình — và vì thế Victor Frankenstein trong bản chuyển thể của Guillermo del Toro trên Netflix rất dễ khiến người ta liên tưởng tới mẫu “tech bro” hiện đại.
Chỉ cần hơi rướn mắt, ta thấy sự liều lĩnh của Frankenstein nơi Mark Zuckerberg khi phớt lờ vai trò của Facebook trong việc tiếp tay diệt chủng ở Myanmar; nơi Elon Musk khi thổi phồng khả năng tự lái của Tesla (có thể dẫn đến tai nạn); hay nơi Sam Altman cùng OpenAI với những hệ tìm kiếm AI ảo tưởng được huấn luyện trên nội dung bị đánh cắp. Họ coi nhẹ hậu quả chỉ để hét lên “nó sống rồi!” khi sản phẩm lan truyền và nhà đầu tư mừng rỡ với lượng tương tác.
Bản Frankenstein của del Toro là một pha tái chế các yếu tố chính của tiểu thuyết — chuyện tình định mệnh, nhà khoa học cuồng tín bị cái tôi dẫn dắt và quái vật giàu lòng trắc ẩn hơn người tạo ra — được làm lại theo phong cách phóng khoáng và xa hoa của đạo diễn. Từ cảnh mở đầu dữ dội, khi một con tàu Bắc Cực gặp Victor Frankenstein (Oscar Isaac) đang bị truy đuổi bởi một Sinh Vật dường như không thể chết (Jacob Elordi), rõ ràng del Toro không bỏ rơi nguồn gốc kinh dị mang tính camp của mình. Tay chân bị xé toạc, máu đổ rất nhiều — phiên bản này chứa những tầng nghĩa và cảm xúc đa dạng.
Tại sao Victor Frankenstein dấn thân phục sinh người chết? Vì anh ta có thể. Trong cả tiểu thuyết lẫn phim, việc đó luôn là để thể hiện quyền lực, khoe khoang trình độ khoa học. Anh ta không nghĩ tới trách nhiệm phải dành cho sinh vật mới, không tính tới sự tàn nhẫn khi đưa một sinh vật cô độc vào đời. Ai bị tổn thương dường như không quan trọng. Nghe có quen không?
Sức mạnh của del Toro nằm ở cách ông thấu hiểu nhân vật. Oscar Isaac hóa thân Victor như một nhà khoa học nổi loạn, có sức hút kiểu punk và tin rằng chỉ mình anh ta có thể tìm cách hồi sinh sự sống. Đồng thời anh sống với ký ức về một người cha bạo hành có thể đã giết mẹ anh. Elizabeth mê hoặc Victor nhưng cũng kinh tởm trước thái độ thờ ơ của anh với thiên nhiên. Không khó hiểu khi cô lập tức đồng cảm với Sinh Vật, do Jacob Elordi thể hiện như một siêu nhân có nét ngây thơ trẻ con. Sinh Vật nhanh chóng trở thành nỗi thất vọng với Frankenstein, người vô tình lặp lại vòng lặp bạo hành mà anh từng chịu.
Nhìn lại sự nghiệp của del Toro, có cảm giác ông đã tìm cách chuyển thể tiểu thuyết của Shelley qua nhiều phim của mình. Yếu tố cốt lõi có thể thấy trong Cronos — thiết bị mang lại bất tử đồng thời khiến con người thèm máu; mối quan hệ cha con bi thương giữa Frankenstein và Sinh Vật phản chiếu ở những ma cà rồng trong Blade 2; mối tình Gothic giữa Frankenstein và chị dâu Elizabeth gợi nhớ Crimson Peak; khát vọng để một sinh vật bị xem là “ác” hòa nhập đời thường xuất hiện xuyên suốt trong loạt Hellboy.
Trong một cuộc phỏng vấn với NPR, del Toro kể rằng khi còn nhỏ, cảnh quái vật xuất hiện trong phim Frankenstein 1931 là “một giác ngộ.” Trải nghiệm đó giúp ông hiểu về niềm tin của mình, và có lẽ cả cách nhìn về cuộc sống lẫn nghệ thuật. Frankenstein của del Toro là sản phẩm của người sống với câu chuyện này hàng thập kỷ: bối cảnh xa hoa, tình yêu với những gam màu đậm (cảnh khăn đỏ bay rơi để lại ám ảnh), và sự mê đắm với yếu tố u ám.
Frankenstein gửi một bài học tới giới tinh hoa công nghệ ngày nay, nhưng với sự ám ảnh hiện thời của họ đối với AI — bất chấp những tác động xã hội và môi trường có thể vô cùng lớn — thật khó hy vọng họ rút ra điều gì. Khi được hỏi về việc sử dụng AI sinh tạo, del Toro trả lời với NPR theo cách hiểu rất gần với tinh thần của Shelley: “Tôi thà chết còn hơn.”
Nguồn: Engadget
Bài viết liên quan
